آشنایی با اصطلاحات عملیات خاکی

گود

در عملیات خاکی گود به محلی اطلاق می گردد که پس از کندن زمین و رسیدن به رقوم نهایی، از همه جهت پایین تر از تراز زمین طبیعی قرار گرفته و عمق متوسط آن کمتر از ۶۰ سانتی متر نباشد.

رگلاژ و پروفیله کردن

تطبیق دادن شکل محل کندن زمین یا خاکریز با مشخصات فنی را اصطلاحا پروفیله کردن می نامند. به عنوان مثال فرض کنید در خاکریز مربوط به زیر سازی راه آهن طبق مشخصات فنی به طرف یا طرفین شیب داریم. در این صورت اصطلاحا به شکلدهی خاکریز با شیب مورد نظر پروفیله کردن می گویند. همچنین منظور از رگلاژ، منظم کردن خاکریز می باشد.

ترانشه

ترانشه (فرانسوی Tranchée) نوعی حفاری (دستی یا ماشینی) در زمین است که عموماً عمق آن بیشتر از عرض آن می باشد. در عملیات خاکی، ترانشه ها اغلب برای نصب تاسیسات زیرزمینی مانند لوله گاز، لوله های آب و فاضلاب، لوله های انتقال کابل برق و خطوط ارتباطی ایجاد می شوند. همچنین ترانشه‌ها برای پی ساختمان‌ها، دیوارهای حائل و سدها حفر می‌شوند. ترانشه ها معمولا با استفاده از ابزارهای دستی مانند بیل و کلنگ یا تجهیزات سنگین مانند بیل مکانیکی و بیل بکهو حفر می شوند.

شیروانی ترانشه

منظور از شیروانی ترانشه در عملیات خاکی، دیواره های شیبدار در طرفین ترانشه است. در صورتی که عمق ترانشه زیاد باشد (معمولا بیش از ۱.۵ متر)، برای کمک به پایداری خاکبرداری، دیواره ها را به صورت شیبدار بر می دارند. به دیواره های ترانشه که به صورت شیبدار اجرا می گردند اصطلاحا شیروانی ترانشه می گویند.

چال زنی (Borehole)

۱ – به حفاری دیواره های گود با استفاده از ماشین دریل واگن به منظور اجرای عملیات مهار به روش های مهار تنیده یا ناتنیده جهت پایدار سازی دیواره ها، چال زنی گفته می شود.

۲ – به حفاری صورت گرفته در شیب ها (به صورت افقی یا با زاویه) و یا در زمین (به صورت عمودی) جهت قراردادن مواد منفجره به منظور عملیات آتشباری، چال زنی گفته می شود.

قرضه

در عملیات خاکی قرضه به منابعی اطلاق می گردد که کسری خاک مورد نیاز جهت ساختمان خاکریز راه (پس از مصرف خاکهای مناسب حاصل از خاکبرداریها و پی کنی ها) از آنها تأمین می شود. محل قرضه و نوع آن در مشخصات فنی خصوصی پروژه قید می شود.

پروفیله کردن

منظور از پروفیله کردن، تطبیق دادن شکل محل کندن زمین یا خاکریز با مشخصات فنی است.

خاک جانشین

خاکی است که جهت جبران نشست ناشی از کوبیده شدن زمین تا رسیدن به تراز اولیه جایگزین گردد.

ریسه کردن

منظور از ریسه کردن در عملیات خاکی، ریختن خاکها در محل مصرف به فواصل و مقادیر مشخص به تشخیص مهندس مشاور است.

شیروانی خاکریز

منظور از شیروانی خاکریز، سطحی است که در لبه خارجی شانه خاکی، نیمرخ عرضی با شیب، به زمین میپیوندد.