تجهیز کارگاه
عبارتست از عملیات، اقدامات و تدارکاتی که باید بصورت موقت برای دوره اجرا انجام شود.
انوع تجهیز
تجهیز اولیه: اقدامات اولیه برای تجهیز کارگاه اصلی
امکانات ضروری تجهیز اولیه
- ابزار الات
- محل اسکان و دفاتر کار
- تسهیلات لازم جهت تهیه غذا
- انبار لوازم
- ایجاد راههای اولیه دسترسی
مدت زمان تجهیز کارگاه اولیه یک سوم یا یک چهارم مدت زمان تجهیز ثانویه است.
تجهیز ثانویه: مجموعه عملیات جهت انجام امور موضوع پیمان
- در ادامه تجهیز اولیه و تکمیل کننده آن بوده
- تامین محل اسکان و دفاتر کار با برپایی ساختمانهای دائم و پیش ساخته
- عریض تر نمودن راههای دسترسی
- سازماندهی و داشتن برنامه مدون در امر تجهیز کارگاه در جهت کاهش هزینه ها و سرعت بخشیدن کارها
انواع کارگاه از نظر ابعاد
- کارگاههای بزرگ: دارای بیش از ۱۰ مرحله شاخص اصلی و ۳۰۰ فعالیت کاری می باشد.
- کارگاههای متوسط: دارای حداکثر ۶ مرحله شاخص اصلی و تا ۳۰۰ فعالیت کاری می باشد.
- کارگاههای کوچک: دارای کمتر از ۴ مرحله شاخص اصلی بوده و سقف فعالیت های آن از ۱۰۰ آیتم تجاوز نکند.
انواع کارگاه از نظر مکان
کارگاههای ثابت
- پروژه های سد سازی
- پروژه های ساختمان سازی
کارگاههای متحرک
- پروژه های راه سازی
- پروژه های شبکه آبیاری
چالش های تجهیز کارگاه
- پایین بودن ضریب تجهیز کارگاه بویژه در پروژه های متوسط و کوچک
- نامناسب بودن طرح جانمایی کارگاه
- طولانی شدن مسیرهای حمل و نقل در اثر متمرکز نمودن دستگاه های سنگ شکن و بچینگ
- عدم واگذاری کار تناسب با توانایی و ظرفیت پیمانکاران و مشاوران
- عدم تناسب نیروی انسانی بومی و غیر بومی
- عدم مدیریت صحیح نیروی انسانی
- بی تجربگی در امر تجهیز کارگاه
- عدم برنامه ریزی صحیح
- عدم اولویت بندی صحیح امور تجهیز کارگاه
- سوء مدیریت
- کمبود نقدینگی
- عدم توانایی پیمانکار و در نتیجه تجهیز طولانی کارگاه حتی تا پایان کار
ساز و کارهای تجهیز کارگاه جهت رفع چالشها
- توجه خاص به امر تجهیز کارگاه در سایه یک برنامه ریزی دقیق و جامع
- سعی در بهره گیری از علوم مختلف رفتاری و نقش و نوع ارتباط آنها با رفتار فردی، گروه یا سازمان
- تبدیل دستگاه های با ظرفیت بالا به دستگاه های کوچکتر با تعداد بیشتر به منظور بهره گیری از دستگاههای دیگر در صورت خرابی یکی از آنها
- بکارگیری نیروی انسانی بومی با توجه به شرایط منطقه
- ظرفیت سازی کافی تامین آب ، برق ، گاز ، مخابرات با توجه به حداکثر بکارگیری دستورالعمل نیروی انسانی
- تهیه و بکارگیری دستورالعمل های حفاظت و ایمنی
تحویل کارگاه
تحویل کارگاه طی یک مراسم ویژه و با حضور مسئولین محلی و کشوری صورت می گیرد که کارفرما در حضور مهندس مشاور ، کارگاه را تحویل پیمانکار می دهد. کارفرما باید کارگاه را تحویل پیمانکار دهد و در صورتی که اجرای کار در زمین ها و محل های تحویلی مستلزم اخذ پروانه یا پرداخت حقوقی از قبیل عوارض شهرداری باشد باید نسبت به تحصیل پروانه های لازم و پرداخت وجوه مزبور اقدام نماید.
تامین زمین از سوی پیمانکار
تامین زمین توسط پیمانکار با پرداخت وجوه مربوطه در صورتیکه بخشی از آن بر عهده پیمانکار باشد.
تعارض کارگاه
هرگونه توقف در اجرای تمام یا بخشی از کار بدلیل تعارض در امر تحویل کارگاه به پیمانکار، مشمول مقررات تعلیق می باشد.
صورت مجالس تحویل کارگاه
بیان کلیه مشخصات، شرایط و موانع انجام کار مانند
- حدود و موقعیت زمین ها
- محل هایی که در آنها موضوع پیمان اجرا می شود.
- نقاط نشانه با مشخصات آنها
- محور عملیات
- محل قرضه منابع تهیه مصالح
- عوارض و موانع و …..
تحویل تدریجی کارگاه
ترتیب تحویل کارگاه باید طوری صورت گیرد که خللی در برنامه زمان بندی انجام امور پیمان نگردد. مهلت تحویل اولین بخش کارگاه بعد از مبادله پیمان برای شروع عملیات پیمان حداکثر ۳۰روز می باشد. در صورت قصور پیمانکار بیش از ۳۰ روز در امر تحویل کارگاه، کارفرما می تواند پیمان را فسخ کند.
قصور پیمانکار
تحویل بخشهایی از کارگاه
- تاخیر بیش از یک ماه در تحویل کارگاه توسط کارفرما موجب پرداخت خسارت به پیمانکار می شود مشروط بر
- آنکه پیمانکار با تایید مهندس مشاور، در محل های تحویل شده تاخیر غیر مجاز نداشته باشد.
مبلغ خسارت تاخیر کارگاه
عدم تحویل کارگاه
اگر کارفرما نتواند هیچ قسمت از کارگاه را به پیمانکار تحویل دهد، برای تاخیر بیش از یک ماه تا ۳۰ درصد مدت پیمان یا ۶ ماه، هر کدام که کمتر باشد، نسبت به تاریخ مبادله پیمان، ماهانه معادل مبلغ ۵/۲درصد متوسط
کارکرد فرضی ماهانه از سوی کارفرما به پیمانکار پرداخت می شود.
اعلام خاتمه پیمان از سوی پیمانکار
اگر مدت تاخیر از ۳۰درصد مدت پیمان یا ۶ماه هر کدام که کمتر باشد، بیشتر باشد و مبلغ کارهای معوقه از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان کمتر باشد پیمانکار با اطلاع قبلی ۱۵روزه، می تواند آن بخش از کار را از تعهدات خود
حذف کند. ولی اگر بیش از ۲۵درصد باشد با اعلام خاتمه پیمان توسط پیمانکار ، کل پیمان خاتمه می یابد.
تعهد کارفرما در قبال تعارض کارگاه
مسئولیت هرگونه دعاوی و درخواست خسارت و جلوگیری و توقف کار از سوی مالک ملک کارگاه برعهده کارفرما می باشد.
زمین های خارج از کارگاه
هرگاه پیمانکار بخواهد از مکان های خارج از محل تحویلی کارفرما برای تجهیز کارگاه استفاده کند، اولا باید به تایید کارفرما برسد و ثانیا مسئولیت هرگونه تعارض برعهده پیمانکار است.
کنترل و تثبیت نقاط نشانه
تطبیق کامل نقاط نشانه و مبدا طبق نقشه ها با تایید مهندس مشاور الزامی بوده و وجود هرگونه اشکال به اطلاع مهندس مشاور رسیده و صورت جلسه می گردد. تثبیت نقاط نشانه و مبدا با بتن و مصالح بنایی صورت گرفته و هزینه حفظ و نگهداری آن برعهده پیمانکار است.
پیاده کردن نقشه ها
- نقشه ها و امتدادها با تایید مهندس مشاور پیاده و صورت مجلس گردد.
- هرگونه اختلاف در تراز زمین با حضور پیمانکار و مهندس مشاور و کارفرما صورت مجلس شود.
- تراز کف پی بناها و زیرسازی راه ها که بعد اجرا قابل رویت نیستندباید از قبل صورت مجلس شده و به امضای مهندس ناظر و رئیس کارگاه برسد. در غیراینصورت هزینه هرگونه آزمایش جهت بررسی صحت آنها برعهده پیمانکار است.
طرح جانمایی
پس از تحویل کارگاه پیمانکار باید با توجه به مدت تعیین شده طرح جانمایی کارگاه را با تایید مهندس مشاور تهیه کرده و مبنای تجهیز کارگاه قرار دهد. طرح جانمایی کارگاه باتوجه به موقعیت، ابعاد، سیاست گذاری و امکانات مالی متغیر بوده و بر اساس آسایش کارکنان، سهولت امکانات دسترسی به ساختگاه، اقتصادی بودن هزینه های ساخت و نگهداری آنها طراحی می شوند.
- ساختمانهای مسکونی
- ساختمانهای عمومی
- کارگاه تاسیسات مکانیکی
- تاسیسات پشتیبانی
- محوطه شهرک مسکونی
- آزماشگاه
- راه ها
- ساختمانهای اداری
- مخازن سوخت
- انبارها
- کارگاههای ماشین آلات
- کارگاههای پشتیبانی
- کارگاه انتقال و توزیع برق
ساختمانهای مسکونی (کارفرما، مشاور، پیمانکار)
- کاروان ها
- چادرها
- ساختمان های پیش ساخته
- ساختمان های دایم
که هر کدام شامل گروه های زیر می باشند:
- کارگری
- کارمندی
- مهندسی
- مهمانسرا
ساختمان های اداری (کارفرما، مشاور، پیمانکار)
- کاروان ها
- ساختمان های پیش ساخته
- ساختمان های دایم
انبار ها
- ابزار کار
- مصرفی
- مواد غذایی
- مصالح ساختمانی
- مغزه گمانه ها
- ابزار و وسایل دست دوم
- انبارک های مواد ناریه
کارگاه های ماشین آلات
- تعمیرگاه ماشین آلات سبک، نیمه سنگین و سنگین
- سرویس کاری و تعویض روغن
- باطری سازی
- صافکاری و نقاشی
- پنچر گیری
- شستشوی ماشین
- جوشکاری
- تراشکاری
- محل بارگیری و باراندازی ماشین آلات و دستگاه ها
کارگاه های پشتیبانی
کارگاه نجاری
کارگاه آرماتور بندی
کارگاه آهنگری
کارگاه تراشکاری
کارگاه انتقال و توزیع برق
- تابلو های انتقال و توزیع برق
- شبکه برق رسانی و توزیع آن
- برق اضطراری )شامل ژنراتورها، تابلوها، رله های قطع و وصل خودکار(
- سیستم های اعلام خطر و زنگ اخبار
- آنتن های ماهواره و مخابراتی
کارگاه تاسیسات مکانیکی
- پمپ ها
- چاه های آب
- موتور خانه ها
آزمایشگاه
- مکانیک خاک
- بتن
- تزریق
- کشش قطعات فولادی
مخازن سوخت
- بنزین
- گازوییل
- نفت
ساختمانهای عمومی
- نگهبانی کارگاه
- نگهبانی برق و تاسیسات
- درمانگاه
- سالن غذاخوری (آشپزخانه، سردخانه، سالن توزیع)
- تلفن خانه
- و غیره
تاسیسات پشتیبانی
- کارگاه بتن سازی مرکزی (بچینگ)
- سیلوهای سیمان
- تاسیسات سنگ شکن
- منبع های آب (صنعتی، شرب)
- تصفیه خانه
- مراکز آتش نشانی و غیره
محوطه شهرک مسکونی
- خیابان ها، پارکینگ های محوطه
- پارکینگ ماشین آلات سنگین و سبک و غیره
راه ها
- دسترسی
- سرویس
- ارتباطی
- انحرافی
ملاک ها و معیارهای طراحی جانمایی کارگاه
- تردد
- آلودگی صوتی و صدا
- جهت باد
- نزولات آسمانی
- نور
تردد
- حداقل نمودن اتلاف وقت کارکنان با کاهش مسافت تردد داخلی و خارجی
- قرار گیری ساختمانهای با بیشترین تردد در کنار هم مانند ساختمانهای مدیریت اداری و مالی و کارفرما و مشاور
- قرارگیری ساختمانهای با تردد کم در مکانهای دورتر مانند خوابگاهها
- قرارگیری ساختمانهای با مراجعه کنندگان خارج از کارگاه در نزدیک درب ورودی مانند انبار، ایستگاه سوخت رسانی، سیلوها
صدا
قرارگیری محل استراحت کارکنان و ساختمانهای اداری دورتر از محل های پر سر و صدا
جهت باد
کاهش آلودگی زیست محیطی محوطه کارگاه با قرارگیری تاسیسات دارای گرد و خاک مانند سنگ شکن و سیلوی سیمان در نوک فلش جهت بادهای غالب
نزولات آسمانی
طرح جانمایی کارگاه باید به گونه ای باشد که ریزش نزولات آسمانی موجب لجنی شدن و باتلاقی شدن کارگاه نشو.
نور
یکی از نیازمندیهای انسان برای فعالیت در محیطی آرام و بدون تنش بوده و در صورتی محیط کارگاه از محدودیت های خاصی برخودار باشد حتی المقدور باید دفاتر کار از نور کافی برخوردار باشد.
تامین نیروی انسانی
مدیر پروژه در اولین گام خود در امر تجهیز کارگاه می باید نحوه تامین نیروی انسانی، سازماندهی و تعیین شرح وظایف و حقوق افراد را مشخص کرده و در تنظیم روابط کارکنان و رفع مشکلات آنها بکوشد.
شناخت
در پروژه های مختلف به جهت خصوصیات و نوع کار نیاز به بکار گیری نیروی انسانی، با تخصص های مختلف وجود دارد. جهت تعیین زمان اجرای عملیات مختلف، می باید درک صحیحی از نیروی کار مورد نیاز وجود داشته باشد. گاهی ممکن است مهارتهای ویژه ای لازم باشد که مستلزم آموزش نیروی انسانس با جمع آوری نیروی کار ماهر از نواحی دور (غیربومی) ویا هر دوی آنها باشد.
