هدف اصلی از نگهداری راهها فراهم آوردن شرایط مطلوب و راحت رانندگی در تمام شرایط آب و هوایی است . عملیات تراشیدن سرد آسفالت یکی از کم هزین ه ترین و مؤثرترین رو ش های شناخته شده برای نگهداری از راهها است. تراشیدن آسفالت هنگامیکه قطر آسفالت بیشتر از ۱۰ سانتی متر است، در کاهش هزینه های نگهداری آسفالت شامل دیرتر خراب شدن دفعات بعدی و هزینه های نگهداری طولانی مدت بسیار کمک میکند. عمق تراشیدن آسفالت با توجه به شرایط فعلی بستر و یکنواختی مورد نظر (بعد از بستر ریزی مجدد) تعیین می گردد. تراشیدن آسفالت باعث می شود که قشر بعدی ریخته شده یکنواخت تر (مسطح تر) باشد. ماشین آسفالت تراش ماشینی است که آسفالت خراب شده را می تراشد تا بتوانیم به جای آن آسفالت جدید بریزیم. عمل تراشیدن بوسیله یک گردنده استوانه ایی شکل که بر روی آن چندین تیغه نصب شده است انجام میگیرد. استفاده از ماشین آسفالت تراش دو مزیت اساسی به شرح زیر دارد.
- مواد اولیه برداشته شده و مقطع جاده با مصالح جدید پوشانده میشود. همچنین تاسیسات کار گذاشته شده در جاده مثل دریچه فاضلاب، دریچه های ادارات برق و آب و … هم سطح با جاده در کار باقی می مانند.
- مواد تراشیده شده (آسفالت های قدیمی) قابل بازیافت می باشد.
مشخصات فنی، قدرت و ظرفیت
- مشخصات فنی و کارآیی این دستگاه در انواع مختلف به قرار زیر است:
- قدرت موتور در محدوده ۴۰۰ اسب بخار تا ۱۲۰۰ اسب بخار
- عرض شیار تراشیده شده از ۳۶ تا ۴۳۰ سانتی متر
- سرعت نقاله تا ۳۰۰ متر در دقیقه
- سرعت تولید برای آسفالت (با عرض کار ۴۳۰ سانتی متر و عمق ۱۵ سانتی متر) ۲۷ تا ۳۶ متر مربع
- تعداد تیغه نصب شده روی استوانه برش با عرض ۴۳۰ سانتی متر بین ۴ تا ۱۵۰ عدد
- سرعت نسبتا زیاد ۳۰۰ متر بر دقیقه برای پر کردن تریلرهای بلندی که توسط کامیون کشنده در جلوی ماشین آسفالت تراش حرکت می کند، مناسب می باشد.
ماشین آسفالت تراش طوری طراحی شده است که قادر است تمام انواع حرکت ها و جابجایی ها را داشته و در گوشه ها (زاویه ها)، بن بست ها و مکانهای محدود مانور داده و دور بزند و عملیات تراشیدن را به سادگی انجام می دهد. حرکت ها شامل چرخیدن چرخهای جلو به تنهایی، چرخیدن چرخهای جلو و عقب در جهت همدیگر (حرکت خرچنگی) چرخیدن چرخهای عقب و جلو مخالف جهت یکدیگر و حتی چرخیدن چرخهای عقب به تنهایی می باشد.
انواع ماشین آسفالت تراش
بدلیل پیشرفت هایی که در سیستم های مختلف این ماشین بوجود آمده است، به چندین روش می توان تقسیم بندی این ماشین آلات را انجام داد.
تقسیم بندی براساس نوع چرخ
- چرخ لاستیکی
- چرخ زنجیری
نوع چرخ زنجیری این ماشین با انواع چرخ زنجیری ماشین های راهسازی مثل بولدوزر و تراکتور متفاوت است . زیرا نوع چرخ زنجیری این ماشین دارای ۳ یا ۴ زنجیر است که چرخ های جلو و عقب با یکدیگر میچرخند. این ماشین برای استفاده در شهرها باید قابلیت مانور زیادی داشته باشد و اگر تنها با ۲ زنجیر طراحی می شد، برای چرخیدن و مانور دادن در فضاهای محدود شهری با مشکل مواجه می گشت.
تقسیم بندی براساس تعداد چر خها
- ۴ چرخ
- ۳ چرخ
ماشین ۴ چرخ در کناره ها راحت تر مانور می دهد. در هنگام حمل و نقل (در صورتیکه توسط یدک کش حمل بشود ) آسانتر مهار می شود و تعادل بیشتری نسبت به نوع ۳ چرخ دار د. انواع ۴ چرخ بدلیل سطح تماس بیشتری که با زمین دارند فشار کمتری به زمین وارد می کنند و باعث می شوند نسبت به انواع ۳ چرخ میزان فشردگی لایه های اسفالت و زیرسازی کمتر باشد. در صورتیکه شرایط خاصی پیش آمده باشد که مجبور باشیم آسفالت تراشیده شده را بر روی زمین رها کنیم (مثلاً اگر بعداً بخواهیم عملیات بازیافت در محل را انجام بدهیم) ماشین ۴ چرخ بدون آنکه از روی تکه های آسفالت تراشیده شده عبور کند می تواند مسیر را مجدداً عبور کند .در صورتیکه ماشین ۳ چرخ بدلیل آنکه چرخ سوم در وسط قرار دارد، نمی تواند به راحتی از مسیر کنده شده عبور کند.
تقسیم بندی براساس درجه حرارت آسفالتی که تراشیده می شود
- ماشین آسفالت تراش سرد
- ماشین آسفالت تراش پیش گرم کن
ماشین آسفالت تراش سرد، آسفالت را در درجه حرارت محیط می تراشد. در حالیکه ماشین های آسفالت پیش گرم کن ابتدا آسفالت را گرم کرده سپس آن را می تراشد. سیستم گرمایش، گرما را تا عمق مطلوبی برای آسفالت تأمین می کند و از شکستن تکه های
آسفالت در حین تراشیدن جلوگیری می کند. گرما بوسیله هوای تحت فشار که توسط مشعل گرم شده است تأمین می شود.
تقسیم بندی براساس نوع تیغه و استوانه تیغه ها
- استوانه تیغه کم تعداد
- استوانه تیغه پر تعداد
- تیغه های مخصوص (صاف)
استوانه ی تیغه کم تعداد سطحی متوسط از لحاظ مسطح بودن به جای می گذارند و در بیشتر موارد از این استوانه ها استفاده می شود. استوانه تیغه پر تعداد سطحی صافتر را بر جای می گذارد و در پروژه هایی که حساسترند استفاده می شود. تیغه های صاف سطحی بسیار صاف را بعد از تراشیدن به جای می گذارند. از این تیغه بیشتر برای تراشیدن سطوح مرتجع مثل کاشی های سرامیک و روکش های قابل ارتجاع بکار می روند. در بعضی از انواع ماشین های تراش آسفالت این امکان وجود دارد که استوانه تیغه را با استوانه دیگر و یا با تیغه نوع صاف تعویض کنیم.
تقسیم بندی براساس نوع و تعداد موتور محرک
- یک موتور
- دو موتور
تأمین توان این ماشین می تواند توسط یک موتور و یا دو موتور صورت گیرد . توان اصلی مورد نیاز این ماشین شامل حرکت ماشین و حرکت استوانه تیغه هاست. انواع دو موتور دارای یک موتور برای تأمین حرکت رو به جل و ماشین و یک موتور برای تأمین حرکت دورانی استوان ه های تیغه ها و نقاله حمل مواد اس ت . در مواردی محدود دیده شده است که در انواع دو موتور موتور تأمین حرکت دورانی استوانه تیغه ها موتور الکتریکی بکار رفته ولی در کل تأمین توان برای این ماشین توسط موتورهای دیزل صو رت می گیرد.
تقسیم بندی براساس نحوه حمل دستگاه
- نوع حمل شونده توسط یدک کش (تریلی)
- متصل شونده به کامیون کشنده
معمولاً حمل و نقل این ماشین توسط یدک کش صورت می گیرد. ماشین را سوار بر یک یدک کش متصل به کامیون کشنده حمل می کنند. زیرا معمولاً قطر چرخها کم است و برای سرعت های پایین طراحی شده اند. اما انواعی هم وجود دارند که دارای ۳ محور هستند . محور جلو در هنگام حمل و نقل از زمین فاصله می گیرد. (این کار توسط نیروی پنوماتیک انجام می شود). سپس ماشین از نقطه اتصال که در نزدیکی محور جلوست به کامیون کشنده (اسب تریلر ) متصل می شود. در این حالت ماشین مانند یک کانتینر به کامیون متصل شده است و ۲ محور عقب آن با زمین درگیر هستند. سیستم ترمز در این نوع توسط نیروی پنوماتیک کار می کند که از اتصالات خروجی کامیون تأمین می شود و این سیستم در چرخ های عقب کار گذاشته شده اند.
قسمت های اصلی ماشین
قسمت های اصلی ماشین آسفالت به شرح زیر است:
۱ – موتور: موتورهای دیزل این ماشین در مواردی دارای پس خنک کن و توربو شارژ هستند. موتوری که توان حرکت را تأمین می کند بسیار کوچکتر از موتوری است که حرکت دورانی استوانه تیغه ها را تأمین می کند. مثلاً در یک مدل خاص که مجموعاً ۱۰۳۰ اسب بخار قدرت دارد. ۸۰۰ اسب بخار موتوری است که استوانه تیغه ها را به گردش در می آورد و موتور تأمین حرکت رو به جلو ۲۳۰ اسب بخار قدرت دارد.
۲ – دماغه برش : این دماغه دارای ۱ یا ۲ استوانه تیغه است در بعضی نمونه ها برای افزایش عرض کار ۲ استوانه تیغه قابل نصب روی ماشین است. البته در این انواع برای در دست داشتن محدوده مطلوبی از عرض کار استوانه های تیغه ها قابل تعویض هستند. در بعضی ماشین هایی که قابلیت نصب ۱ استوانه تیغه را دارند خاصیت قابل تعویض بودن دماغه برش دیده می شود که باعث می شود عرض کار بین ۲ تا ۳۰ سانتی متر قابل تغییر باشد. قسمت مهم دیگر دماغه برش محفظه تیغه هاست. این محفظه پوششی است که در اطراف تیغه وجود دارد و ۲ هدف را دنبال میکند.
الف – از پرتاب شدن تکه های آسفالت کنده شده که دارای سرعت زیاد هستند جلوگیری می کند.
ب – تکه های آسفالت را به سمت نقاله هدایت می کند.
محفظه مربوط باید دارای استقامت کافی در برابر قطعات پر سرعت آسفالت باشند . تیغه ها به شکل های کنگر ه دار، V شکل و ۳ تکه هستند. نوع ۳ تکه بر روی استوانه تیغه ها مفصل شده است و دارای سرعت بالایی (حدود ۴۵ تا ۷۲ متر بر دقیقه) می باشد. این نوع با کمترین حرکت بیشترین مقدار آسفالت را می تراشد و کمترین سایش را ایجاد می کند. کیفیت تیغه توسط کلفتی، مقاومت به خورندگی و سنگینی تعیین می گردد و لبه های برنده این تیغه ها از جنس کربید تنگستن است.
روش اصلی تراشیدن به این صورت است که تیغه در حین حرکت به سمت بالا عمل تراشیدن را انجام می دهد. در بعضی از مدل ها، تیغه ها می توانند در هر دو جهت چرخش بکنند. هنگامیکه تیغه در حال چرخش به سمت پایین می تراشد ذرات تراشیده شده ریزترمی شوند و مواد به سمت عقب می ریزند (مواد به سمت نقاله هدایت نمی شوند) این روش برای انجام بازیافت در محل بسیار مناسب است. شکل درونی محفظه باید به گونه ای باشد که مواد درون محفظه هر چه کمتر باقی بمانند. این مهم باعث قرار گرفتن عمل تراشیدن در حد بهینه می شود. در ماشین های قدیمی تیغه ها را به استوانه جوش می کردند که باعث اتلاف وقت زیادی در هنگام تعویض تیغه ها می شد. اما ماشین های جدید دارای اتصالاتی هستند که نصب تیغه را آسان و سریع می کند.
حمل و نقل این ماشین در مسافت های طولانی همیشه توسط کامیو ن های کشنده صورت می گیرد. اما برای جابجایی ماشین در مسافت های نسبتاً کوتاه مخصوص ا در پروژ ه هایی که دائماً ماشین باید جابجا شود در صورت استفاده از کامیون کشنده اتلاف زمان زیادی را خواهیم داشت. برای همین انواع خاصی دارای دماغه جداشونده هستند که بعد از جدا شدن دماغه م ی توان ماشین را توسط نیروی موتور خودش حرکت داد. بخصوص در مناطق شهری برای سهولت در جابجایی دماغه را جدا نمود ه و دستگاه را حمل می شود.
نقاله انتقال: در جلوی ماشین یک نقاله وجود دارد که مواد تراشیده شده توسط تیغه ها را به کامیون حمل کننده منتقل می کند. این نقاله معمولاً می تواند از هر طرف ۷۵ بچرخد تا در پروژه های خاص که کامیون نمی تواند دقیقاً در مسیر حرکت کند و باید کنار ماشین تراشنده باشد بتوانیم از این خاصیت استفاده کنیم. از خصوصیاتی که شایان ذکر است بهتر است تسمه نقاله یک تکه باشد تا عمر طولان یتری داشته باشد.
سیستم های ابزار دقیق: در این ماشین برای کنترل عملیات ۲ سیستم ابزار دقیق بکار رفته است. یکی برای کنترل حرکت ماشین در مسیر مستقیم و دیگری برای کنترل عمق تراشیدن
سیستم های ابزار دقیق کنترل عمق مد ل های مختلفی دارن د . یک نوع آن این چنین است که یک کفش در حال حرکت بر روی سطح برش نخورده است. این کفش به یک پیستون متصل است. سیلندر این پیستون به شاسی متصل است. با افزایش و کاهش عمق برش روغنی که درون سیلندر است به درون سیلندر دیگری منتقل م ی شود. سیستم توسط روغنی که درون سیلندر دوم است عمق برش را درک کرده و کنترل آن را میسر می کند. نوع دیگر به این شکل است که فاصله شاسی با سطح تراشیده نشده توسط سنسورهای صوتی اندازه گیری می شود.
سیستمی که ماشین را بصورت اتوماتیک روی خط صاف حرکت می دهد می تواند تا ۰.۳۲ سانتیمتر دقت داشته باشد. سیستم های کنترل عمق در محیط های شهری که کابل برق و تلفن و لوله های گاز و آب و … زیاد هستند بسیار مفید می باشد . دماغه دستگاه هنگامیکه به یک مانع مثل دریچه فاضلاب می رسد، از روی زمین برداشته می شود و بعد از مانع بروی زمین گذاشته می شود در نهایت برش تمیزی حاصل می شود.
سیستم آب: یکی از هزینه های روزانه مهم کارکردن این ماشین جای گزینی تیغه های شکسته شده است. عمر هر تیغه بنا بر عمق تراشیدن و خصوصیات آسفالتی دارد که تراشیده می شود. در یک نمونه خاص روزانه بین ۱ تا ۳ بار کل تیغه های استوانه تعویض می شوند. سیستم های آب علاوه بر کنترل گرد و غباری که به دلیل تراشیدن بوجود آمده است، باعث افزایش عمر تیغه ها به ۳ دلیل زیر می شود.
- جریان آب مواد تراشیده شده که روی تیغ هها چسبیده را می شوید و سایش سطوح را کاهش می دهد.
- گرمای بوجود آمده را کاهش می دهد. اگر این گرما دفع نشود مقاومت تیغه ها به سرعت کاهش می یابد.
- تیغه ها را روانکاری کرده و باعث م یشود تیغ هها به راحتی بچرخند و در تمام سطوح ساییده شوند.
این سیستم علاوه بر تأمین آب برای تیغه ها روی موادی که توسط نقاله حمل می شوند نیز آب می ریزد و با این کار باعث کاهش گرد و غبار در محیط می شوند. ماشین هایی که این سیستم را دارند نقال ههایی پوشیده دارند یعنی یک پوشش روی نقاله وجود دارد.
آماری که از یک ماشین خاص تهیه شده نشان می دهد که ماشین ۳۸۰۰ لیتر بر ساعت آب مصرف می کند و این موضوع اهمیت ماشین پشتیبانی تهیه آب را افزایش می دهد. ماشین آسفالت تراش دارای یک مخزن برای نگهداری آب مصرفی می باشد.
سیستم گرمایش: سیستم گرمایش در مدل هایی از ماشین وجود دارد که قبل از تراشیدن عمل گرم کردن آسفالت را انجام می دهند، گرما توسط سوختن گازوئیل یا پروپان تأمین می شود. یک مشعل ۲ دمنده و یک مخزن فولادی اجزای این سیستم را تشکیل داده اند. مشعل هوای مخزن را گرم می کند و هوا از سوراخ های فراوانی که در زیر مخزن وجود دارند به آسفالت دمیده می شوند.
بیشتر اکسیژن هوای دمیده شده برای سوختن گازوئیل مصرف شده است، بنابرای ن از اکسیداسیون بافت آسفالت جلوگیری بعمل می آید. یک دمنده هوای گرم که روی سطح آسفالت در حرکت است را به درون مخزن می دمد. تنها ۱۰% از کل هوا برای تأمین اکسیژن جهت سوختن گازوئیل (یا پروپان) جایگزین می شود. هوای تازه توسط دمنده دوم تأمین میشود.
سه سیستم کامل اتوماتیک هدایت کننده شعله و یک سیستم کنترل کننده پیشرفته شعله جهت اطمینان از تداوم شعله به کار رفته اند. اپراتور می تواند دمای کار را تنظیم کند. چرخ های این ماشین ها به حرارت مقاوم اند.
ایمنی ماشین آسفالت تراش
۱ – از قسمت های بسیار مهم این ماشین در رابطه ب ا ایمنی پوشش محفظه برش اس ت .این پوشش از پرتاب شدن تکه های آسفالت که بسیار خطرناک هستند جلوگیری می کند.اپراتور باید قبل از شروع به کار با دستگاه باید از وضعیت صحیح این پوشش اطمینان حاصل کند.
۲ – در گذشته شکل تریلر حمل آسفالت تراش مطابق شکل سمت راست بود . اما حوادثی که در حین حمل ماشین بوجود آمد، دارندگان ماشین را برای افزایش ایمنی بفکر واداشت که در نهایت آنچه در شکل سمت چپ می بینید بوجود آمد.
۳ – هیچ گاه در هنگام کار دستگاه نباید کسی در جلو یا عقب ماشین با فاصله کم قرار بگیرد زیرا تکه های آسفالت در حال تراشیده شدن در جلو و تکه های آسفالت در حال تخلیه در پشت ماشین م یتوانند خطرآفرین باشند.