فیدیک

فیدیک (FIDIC) یا فدراسیون بین‌المللی مهندسان مشاور (Fédération Internationale des Ingénieurs-Conseils) نهادی بین‌المللی است که قراردادهای صنعت ساخت و ساز در سطح بین‌الملل تبیین می‌نماید.

لغت فدراسیون در فرهنگ سیاسی و روابط بین الملل شخصیتی متشکل از هم پیمان شدن چند کشور می باشد که در امور داخلی خود، خود گردان و مختار هستند امّا در امور خارجی زیر نظر فدراسیون فعالیت می کنند. ریشه این لغت هم از واژه لاتین Foedus به معنای عهد و پیمان می باشد. با این توصیف می توان فیدیک را نهادی بین المللی متشکل از انجمن های ملّی مهندسان مشاور دانست که در امور داخلی و ملّی، خود مختار و در روابط بین المللی تحت نظارت فیدیک فعالیت می کنند.

این نهاد در سال ۱۹۱۳ با مشارکت فرانسه و سویس و بلژیک تأسیس شد. در حال حاضر ۷۵ انجمن ملی کشورهای مختلف بخش خصوصی در فیدیک عضویت دارند که به عنوان یک نهاد حرفه ای غیردولتی و غیرانتفاعی (NGO) معرف صنعت مهندسی مشاور در سطح جهانی است و در راستای رسالت حرفه ای خود از منافع شرکت هایی که خدمات دانش محوری در زمینه سازندگی و محیط زیست ارائه می کنند، پشتیبانی می کند.

مقر اصلی فیدیک در مرکز تجارت جهانی در ژنو سوئیس می باشد و مانند بسیاری دیگر از سازمان های غیر انتفاعی و حرفه ای، توسط داوطلبین اداره می گردد. البته باید در نظر داشت که عمده شهرت و اعتبار فیدیک بواسطه فعالیت در زمینه تبیین و تعریف قراردادهای صنعت ساخت و ساز در سطح بین الملل می باشد. در کنار آن “راهنمای کاربردی کسب و کار یک شرکت خدمات حرفه ای” نیز از شناخته شده ترین کتابهای تخصصی در میان شرکت های مهندسی مشاور می باشد. از میان استانداردهای شناخته شده فیدیک می توان به شرایط استاندارد قراردادهای ساخت و ساز، EPC، کلید در دست و ساخت-بهره برداری-واگذاری اشاره نمود.

فیدیک به وسیله هیأت مدیره ۹ نفره که همه ساله در مجمع عمومی سازمان های ملی مهندسان مشاور انتخاب می شوند، اداره می شود و رئیس هیأت مدیره آن به مدت ۲ سال انتخاب می شود. عمده فعالیت های فیدیک را موضوعات فرهنگی، آموزشی ( خدمات مدیریت شرکت های مهندسی)، تهیه قراردادها، آئین نامه های مربوط به خدمات مهندسی و همچنین توجه به مسائل و مسؤولیت اجتماعی نظیر شرافت حرفه ای، حفاظت از محیط زیست، مصرف بهینه انرژی و … که منتج به طراحی و توسعه پایدار می گردد، تشکیل می دهد.

مهندس مشاور به چه کسی می‌گویند؟

مهندسی مشاور حرفه ای است که در آن خدمات مهندسی و علمی مورد نیاز در حوزه های صنعت و ساخت و ساز به بخش های خصوصی و دولتی ارائه می گردد. به عبارت دیگر کسب و کار اصلی یک مهندس مشاور، مهندسی می باشد و بر همین اساس خدمات کلیدی یک مهندس مشاور شامل طراحی (به عنوان سرویس اصلی) و مطالعات محیطی، مطالعات امکان سنجی، نظارت بر ساخت و ساز، بازرسی، مشاوره و همکاری فنی خواهد بود.

به عبارت ساده تر هر فارغ التحصیل رشته مهندسی (که مدرک معتبری در خصوص آموزش آکادمیک در یک رشته مهندسی داشته باشد و در رشته تخصصی خود فعالیت حرفه ای را جهت ارائه خدمات فوق الذکر آغاز نماید)، یک مهندس مشاور محسوب می گردد. امروزه مهندسی مشاور علاوه بر یک حرفه به یک صنعت کلیدی در اکثر کشور ها تبدیل شده است.

یک قرارداد فیدیک شامل چه بخش‌هایی است؟

قراردادهای مدل فیدیک از سه بخش زیر تشکیل شده است:

موافقت نامه قرارداد Contract Agreement

این بخش معمولاً کوتاه بوده و تکمیل آن به‌عهده تهیه‌کننده پیش‌نویس قرارداد است. در ابتدای این بخش شرح کوتاهی که به آن Recital می‌گویند عنوان می‌شود.

شرایط خصوصی Particular Condition

در شرایط خصوصی اطلاعاتی بسته به نوع قرارداد ذکر می‌شود که با توجه به مفاد شرایط عمومی آن را بایستی تکمیل نمود. بعنوان مثال قانون حاکم بر قرارداد، محل پروژه، نحوه پرداخت‌ها و غیره.

شرایط عمومی General Condition

این بخش که بسیار مفصل است کلیه شرایطی که بایستی برای پروژه در نظر گرفت را شامل می‌شود. از جمله شرایط مالی، تأخیرات، تعلیق، خاتمه قرارداد، شرایط فورس ماژور، حد مسئولیت، مصونیت و غیره.

فیدیک همواره توصیه می‌نماید که حتی‌الامکان در متون شرایط عمومی تغییری انجام نپذیرد اما در عمل و به لحاظ تأمین نظرات کارفرما این امر عملی نیست ولی به هرحال می‌توان ساختار و شرایط بسیاری از قراردادها را حفظ نمود.

انواع قالب های قراردادی فیدیک

قالب های قراردادی فیدیک برای بازه وسیعی از انواع پروژه ها پیش نویس شده اند. قالب های اصلی فیدک با توجه به رنگ پوشش کتاب مربوطه متمایز شده اند. انتخاب قالب بستگی به نوع پروژه خواهد داشت. به طور خلاصه:

پروژه های ارزان یا سریع – کتاب سبز فیدیک (فرم قراردادهای کوتاه)

فیدیک راهنمایی را تدوین کرده که می تواند برای قراردادهای با مبلغ کمتر از ۵۰۰,۰۰۰ دلار و یا مدت پیمان کمتر از ۶ ماه بکار رود. به هر حال کتاب سبز می تواند برای قراردادهای با کار ساده و یا تکراری مناسب باشد.

طرح کارفرما (پروژه های مرسوم) – کتاب قرمز فیدیک

کتاب قرمز قالب پیشنهادی فیدیک است برای قراردادهای ساخت و مهندسی که کارفرما مسئول طراحی آن است. در واقع فیدیک مدعی است که کتاب قرمز بیشترین استفاده را در سطح جهان برای قراردادهای بین المللی دارد.

طرح کارفرما (تامین سرمایه از سوی بانکهای توسعه چند جانبه) – کتاب صورتی فیدیک

این کتاب نسخه دیگری از کتاب قرمز است. پیش نویس این کتاب جهت کاربرد در پروژه هایی که توسط بانک های توسعه چند جانبه تامین اعتبار می شود، تهیه گردید. این بانکها موسسات فراملی از جمله بانک جهانی می باشند. زمانی که پروژه توسط یکی از این موسسات تامین اعتبار می شود ولی کارفرما مسئولیتی در قبال طراحی ندارد، طرفین قرارداد نمی بایست از کتاب صورتی استفاده کنند، بلکه می بایست یکی دیگر از فرم های قراردادی فیدیک را مورد اصلاح قرار داده و از آن استفاده کنند.

طرح پیمانکار (پروژه های مرسوم) – کتاب زرد فیدیک

کتاب زرد، قرارداد پروژه مبلغ ثابت است که پرداختها در آن بر اساس مراحلی که توسط مهدس مشاور تایید می گردد انجام می پذیرد (مانند کتاب قرمز که در آن مهندس مشاور پروژه را نظارت می کند). همچنین پیمانکار ضامن حسن انجام کار پروژه می باشد.

پروژه های EPC / کلید در دست – کتاب نقره ای فیدیک

کتاب نقره ای در قراردادهایی که اطمینان از مبلغ پیمان و همچنین تاریخ تکمیل پروژه اهمیت دارد مورد استفاده قرار می گیرد. کتاب نقره ای به کارفرما اجازه می دهد اطمینان بیشتری از هزینه های پروژه (از جمله زمان و ریسک هزینه های مفروض از سوی پیمانکار)، نسبت به قرارداد کتاب زرد، حاصل کند.

پروژه های طراحی، ساخت و بهره برداری – کتاب طلایی فیدیک

کتاب طلایی جهت کمینه کردن ریسک تخریب ناگهانی پس از تحویل پروژه، بدلیل طراحی غلط، اجرای ضعیف و یا مصالح بی کیفیت تدوین گردیده است.