هر خودرو در حال عبور از پیچ، تحت تاثیر نیروی گریز از مرکز قرار می گیرد. برای تامین ایمنی و راحتی حرکت خودرو بهتر است شیب عرضی راه با توجه به سرعت طرح تغییر یابد. با استفاده از شیب عرضی یکسره می توان در مقطع راه، بین نیروی اصطکاک جانبی چرخ و روسازی و مولفه ی وزن خودرو در امتداد نیروی گریز از مرکز تعادل ایجاد کرد.
اصطلاحاً به شیب عرضی جاده یا راه آهن در قوس دِوِر (dever) یا بربلندی می گویند. به دلیل ایجاد نیروی گریز از مرکز در هنگام عبور وسیله نقلیه در قوس در صورتیکه نیروی اصطکاک بین چرخ و جاده کمتر از نیروی گریز از مرکز باشد وسیله نقلیه به خارج از قوس پرت خواهد شد و برای ایجاد نیروی اصطکاک کافی در قوس، دور یا بربلندی در نظر میگیرند.
مقدار حداکثر بربلندی (دِوِر)
مقدار بربلندی باید تا حدی باشد که علاوه بر اینکه وسیله نقلیه به خارج پرت نشود، روی سطح جاده در مواقع یخبندان نیز سر نخورد. این مقدار بسته به چند عامل دارد که مهمترین آن شرایط جوی است. مقدار حداکثر بربلندی تابع عامل های زیر است:
- شرایط جوی منطقه (دفعات تکرار و مقدار برف و یخ)
- نوع راه ( کوهستانی، تپه ماهور یا دشت)
- درصد خودروهای سنگین و کندرو
- محدودیت های طراحی از لحاظ تامین فضای کافی جهت اعمال بربلندی و شرایط تخلیه آب های سطح راه
با توجه به عوامل بالا مقادیر بربلندی نباید از مقادیر زیر تجاوز کند:
- در راه های دوخطه و راه های جانبی دوخطه و نیز در رابط ها، در مناطقی که در معرض بارش برف و یخبندان نیست، ۱۲%
- در آزاد راه و بزرگراه ها، ۱۰%
- در منطقه هایی با ارتفاع بیش از هزار متر از سطح دریا و در شرایط برف و یخبندان، ۸%
- در مناطق حومه شهری به دلیل امکان توسعه آتی شهر و کاهش سرعت طرح، بهتر است ۶% در نظر گرفته شود.
محدودیتهای بربلندی (دور)
- حداکثر بربلندی در مناطق گرمسیر ۱۲ درصد است
- و در شرایط یخبندان کمتر از ۸ درصد است
مثلا در روسیه بیش از ۴ درصد مجاز نیست. بنابراین همواره در مناطق یخبندان ضریب اصطکاک یا کمتر یا مساوی نیروی گریز از مرکز است.
دور بادرصد مشخص میشه. اما درصد چی؟